विद्यालय जाने बालबालिकामा मोबाइल र इन्टरनेटको लत- नेपाल

परिचय:

नेपालमा विद्यालय जाने बालबालिकामा मोबाइल र इन्टरनेटको लत बढ्दो चिन्ताको विषय बन्दै गएको छ । टेक्नोलोजीको बढ्दो उपलब्धताको साथ, बच्चाहरूले आफ्नो उपकरणहरूमा अधिक समय बिताइरहेका छन्, जसले उनीहरूको स्वास्थ्य र कल्याणमा नकारात्मक प्रभाव पार्छ। यस लेखमा नेपालमा विद्यालय जाने बालबालिकामा मोबाइल र इन्टरनेटको लतको इतिहास र प्रभाव, अभिभावक, विद्यालय र स्थानीय अधिकारीहरूले सामना गर्नुपरेका चुनौतीहरूको खोजी गरिनेछ र यस समस्यालाई सम्बोधन गर्ने उपायहरू सुझाइनेछ।

इतिहास:

नेपालमा विद्यालय जाने बालबालिकामा मोबाइल र इन्टरनेटको लत तुलनात्मक रुपमा नयाँ घटना हो । प्रविधिको बढ्दो उपलब्धतासँगै बालबालिकासानै उमेरमा मोबाइल फोन र इन्टरनेटको सम्पर्कमा आउने गरेका छन् । यसले गर्दा स्क्रिन टाइम, सोसल मिडियाको प्रयोग र अनलाइन गेमिङमा वृद्धि भएको छ ।

स्वास्थ्यमा पर्ने असर:

मोबाइल र इन्टरनेटको लतले नेपालमा विद्यालय जाने बालबालिकाको स्वास्थ्यमा महत्वपूर्ण प्रभाव पार्न सक्छ । स्क्रिनमा धेरै समय बिताउँदा आँखामा तनाव, घाँटी र ढाड दुख्ने, मोटोपनाजस्ता शारीरिक समस्या देखा पर्न सक्छन् । यसले मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरू जस्तै चिन्ता, डिप्रेसन र सामाजिक अलगावको कारण पनि हुन सक्छ।

चुनौतीहरू:

नेपालमा विद्यालय जाने बालबालिकामा मोबाइल र इन्टरनेटको लत लाई सम्बोधन गर्न को लागी एक महत्वपूर्ण चुनौती यस मुद्दा को बारे मा जागरूकता र समझ को कमी हो। थुप्रै आमाबाबु, विद्यालय र स्थानीय अधिकारीहरूले लतको लक्षणहरू चिन्न सक्दैनन्, जसले गर्दा हस्तक्षेप गर्न ढिलाइ हुन्छ। यसको अतिरिक्त, त्यहाँ विशेष स्वास्थ्य सेवाहरूको कमी छ र लतको समस्या भएका बच्चाहरूको लागि उपयुक्त हस्तक्षेप र उपचारहरूमा सीमित पहुँच छ।

आमाबाबुको भूमिका:

नेपालमा विद्यालय जाने बालबालिकामा मोबाइल र इन्टरनेटको लत हटाउन अभिभावकको महत्वपूर्ण भूमिका हुन्छ । तिनीहरूले आफ्नो बच्चाको स्क्रिन समय निगरानी गर्न सक्छन्, उपकरण प्रयोगमा सीमा हरू सेट गर्न सक्छन्, र शारीरिक गतिविधि र सामाजिक अन्तरक्रियालाई बढावा दिन वैकल्पिक गतिविधिहरू प्रदान गर्न सक्दछन्। यसको अतिरिक्त, आमाबाबुले आफूलाई र आफ्ना छोराछोरीलाई लतको जोखिम र स्वस्थ उपकरणको प्रयोगको महत्त्वको बारेमा शिक्षित गर्न सक्छन्।

विद्यालयको भूमिका:

नेपालमा विद्यालय जाने बालबालिकामा मोबाइल र इन्टरनेटको लत हटाउन पनि विद्यालयले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ । तिनीहरूले स्वस्थ उपकरण प्रयोगमा शिक्षा प्रदान गर्न सक्दछन्, शारीरिक गतिविधि र सामाजिक अन्तरक्रियालाई बढावा दिन सक्दछन्, र लतको समस्या भएका बच्चाहरूको लागि परामर्श र समर्थन सेवाहरू प्रदान गर्न सक्दछन्।

स्थानीय प्राधिकरणको भूमिका:

स्थानीय अधिकारीहरूले नेपालमा विद्यालय जाने बालबालिकामा मोबाइल र इन्टरनेटको लत लाई सम्बोधन गर्न अभिभावक र विद्यालयहरूलाई सहयोग गर्न सक्दछन्। तिनीहरूले स्वस्थ उपकरण प्रयोगलाई बढावा दिने र लतको समस्या भएका बच्चाहरूको लागि विशेष स्वास्थ्य सेवाहरूमा पहुँच प्रदान गर्ने कार्यक्रम हरू र पहलहरूलाई कोष र प्रवर्धन गर्न सक्दछन्।

अबको बाटो:

नेपालमा विद्यालय जाने बालबालिकामा मोबाइल र इन्टरनेटको लत लाई सम्बोधन गर्न बहुआयामिक दृष्टिकोणको खाँचो छ । यस दृष्टिकोणमा लतको जागरूकता र समझ बढाउने, उचित हस्तक्षेप र उपचारहरूमा पहुँच प्रदान गर्ने, र स्वस्थ उपकरण प्रयोग र वैकल्पिक गतिविधिहरूलाई बढावा दिने समावेश हुनुपर्दछ। यसका अतिरिक्त, सरकारले विशिष्टीकृत स्वास्थ्य सेवाहरूमा लगानी गर्नुपर्दछ र स्वास्थ्यकर्मीहरू, शिक्षकहरू र अभिभावकहरूका लागि प्रशिक्षण बढाउनुपर्छ।

उद्धरण:

सन् २०२१ मा नेपालको राष्ट्रिय सूचना आयोगले गरेको एक अध्ययनअनुसार नेपालका ६० प्रतिशत विद्यालय जाने बालबालिकाले मोबाइल फोन र इन्टरनेटमा दैनिक ३ घण्टाभन्दा बढी समय बिताउने गरेका छन् (राष्ट्रिय सूचना आयोग, २०२१)।

सम्पर्क : ९८५१००७३४०
इमेल : [email protected], वेब साइट : www.kptcc.org.np

सन्दर्भ:

राष्ट्रीय सूचना आयोग। (२०२१) इन्टरनेट को प्रयोग र नेपालमा बालबालिकामा यसको प्रभाव को अध्ययन।

https://www.nic.gov.np/files/documents/Study%20on%20Internet%20Usage%20and%20its%20Impact%20on%20Children%20in%20Nepal.pdf बाट प्राप्त

नेपाल दूरसञ्चार प्राधिकरण। (२०२१) नेपालमा मोबाइल इन्टरनेटको प्रयोग । https://nta.gov.np/en/mobile-internet-usage-in-nepal/ बाट  प्राप्त

घिमिरे, एस (2019)। नेपालका युवापुस्तामा मोबाइल फोनको लत कर्णाली स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानको जर्नल, २ (२), ९३-९७।

नेपाल पेडियाट्रिक सोसाइटी। (2021). बच्चा र स्क्रीन समय। https://www.nepalpediatricsociety.org.np/articles/children-and-screen-time बाट प्राप्त